هنر درمانی و ارتباطات اجتماعی
شقایق هاشمی شکفته – هنر درمانگر (کارشناس ارشد روانشناسی)
انسان موجودی اجتماعی است که برای حفظ بقا طالب حضور در جمع است. آنچه که در اینجا اهمیت پیدا می‌کند ایجاد سازگاری بهتر افراد با همدیگر و محیط است. بنظر می‌رسد امروزه برخی افراد با ناگفته های هیجانی و عدم توانایی در بیان احساسات و عواطف، سلامت روانی خود را به مخاطره انداخته اند و این اتفاق باعث عدم توانایی آنها در انجام امور محوله و ارتباط گیری موثر می‌شود. استفاده از هنر پیشینه ای به قدمت زندگی بشر دارد. انسان هزاران سال است از هنر بعنوان راهی برای بیان، ارتباط، بهبود یافتن و درمان استفاده می‌کند . هنر یک علم است که ارتباط مستقیم با روح و روان هر موجود زنده ای دارد.
فعالیت هنری میتواند فضایی جذاب و گروهی بسازد. کارهای هنری گروهی در ارتقا و بهبود روابط انسانی همیشه نقش به سزایی داشته است. افراد از طریق درگیر شدن در برنامه های هنری می‌توانند ارتباطات اجتماعی خود را مجددا بازسازی کنند و بالطبع ارتباط با دیگران نقش به سزایی در کاهش انزوا خواهد داشت. تنوع زیرشاخه های هنری باعث ایجاد جذابیت برای همه گروه‌های سنی می‌شود و نمیتوان این خاصیت را نادیده گرفت. تأثیر هنر بر کودکان، سالمندان، شاغلین و همه افراد اجتماع ثابت شده است. هنر بعنوان یک ابزار کمکی در شرایط خاص از قبیل مشکلات روحی و جسمی، بیماری‌های سخت، تعارضات و … به خدمت انسان در می آید تا راحت تر ازین مرحله سخت گذر کند و زودتر به تعادل و سازگاری برسد.
موسیقی، نقاشی، مجسمه سازی و سفال، نمایش، کلاژ، عکاسی و … شاخه هایی از هنر محسوب می‌شوند که بکارگیری هر کدام از آنها و خلق اثر هنری تاثیرات مطلوبی در کاهش اضطراب و افسردگی، افزایش تمرکز و توجه، بالابردن سطح رضایتمندی، افزایش ارتباط موثر و حل مساله، افزایش خلاقیت و افزایش اعتماد به نفس خواهد داشت. مشاهده می‌کنیم در سال‌های اخیر به مقوله هنر در درمان توجه بیشتری می‌شود. افراد در انتخاب شاخه هنردرمانی باید آزاد باشند و با توجه به سلیقه و خواست خود به آن مشغول شوند. هنردرمانی با بکارگیری هنر به حل تعارضات درونی افراد میپردازد. نکته ای که باید مورد توجه قرار بگیرد این است که در هنر درمانی قصد و نیت بر تربیت افرادی حرفه ای در شاخه ی هنری بکار برده شده نیست. بلکه هنر درمانگر با توجه به تفاوت‌های فردی و شرایط روحی افراد از تکنیک هایی برای تخلیه هیجانی و جلب مشارکت آنها استفاده می‌کند و حتی میتواند عامل موثری در پیشگیری از مشکلات روحی باشد. هنر درمانی میتواند فرصت و عرصه ای بسیار کارساز برای بیان هیجانات و پالایش و توسعه آنها باشد.
خلق اثر هنری ملموس چه در قالب شعر و موسیقی یا نقاشی و نمایش بخودی خود باعث افزایش عزت نفس و قابلیت های اجتماعی در افراد می‌شود.
هنر در شرایط سخت به کمک انسان‌ها می آید تا به آنها یادآوری کند که آدمی در هر سنی که باشد توانایی های بسیاری دارد و قادر به تغییر به سمت بهبودی و تعدیل خواهد بود این به ساده ترین شکل ممکن معنای تاب آوری را نیز میتواند در بر داشته باشد.
هنر درمانی امکان تعاملات اجتماعی، ابراز احساسات و برقراری ارتباط با اطرافیان را با روشی بجز استفاده از کلمات می‌دهد و همین امر علت غریب بودن هنر درمانی است چون اکثر افراد با شیوه های برقراری ارتباط با اطرافیان به طریقی بجز واژگان و کلمات آشنا نیستند.
هنر همراه و همبسته همیشگی زندگی بوده و هست، این مهم را غنیمت شمرده خصوصاً با توجه به ظرفیتهای هنری بی مانند کشور عزیزمان و پیشینه منحصر بفرد ما ایرانیان و جایگاه جهانی ایران.
به یقین جامعه مددکاران اجتماعی میتواند به دلیل برخورداری از پیشینه ی غنیِ هنری و جهانگیر کشور عزیزمان در عرصه هنر، بیش از پیش از پروتکل های هنری در توانمندسازی، درمان و ارتقاء سلامت روانی اجتماعی بهره مند باشد لذا انتظار میرود اجتماعی بودنِ هنر و نقش آن در توسعه و گسترش توانایی جامعه امدادخواه مورد توجه روزافزون قرار گیرد.
